Doğduğum bu güzel diyardan 7 yaşındayken ayrıldık ama kalbimden bir parça hep orada kaldı. Akrabalarımızın çoğu orada yaşadığı için çocukluğumda yaz tatillerim, bayramlar çoğunlukla Karabük ve Safranbolu’da geçerdi. Mahalledeki arkadaşlarımla bölgenin vadilerinde Araç Çayını besleyen dereler boyunca yürüyüp buz gibi sularda oynamak en çok sevdiğimiz şeydi. Büyüklerimiz evden uzaklaşmayın dedikçe içimizdeki merak artar kaçışlarımız daha bir heyecanlı olurdu.
O zamanlar adını bile bilmeden şimdi popüler olan kanyonlara, mağaralara gidermişiz meğer. Nasıl olduysa başımıza bir kaza gelmemesi büyük şansmış.
Safranbolu deyince ilk akla gelen şirin evleri gerçekten Türkiye genelinde evleriyle anılan diğer yerlerle karşılaştırıldığında çoğu açıdan birkaç adım öne geçiyor. Asırlar süren bir süreçte olgunlaşan Türk yerleşim kültürünün en önemli sembollerinden olan bu evlerin 200 yıla yakın bir mazisi var.
Günümüz büyük şehirleri ile karşılaştırıldığında küçük bir yerleşim bölgesi olan Safranbolu yazlık ve kışlık olarak kullanılan iki bölgeye ayrılır.
Kışlık olan kısım, bugünkü tarihi şehir merkezi olup vadi içerisine konumlanmış. Vadi rüzgarlara karşı korumalı yapısıyla kış mevsiminde daha fazla tercih edilmiş. Evlerin birbirine daha yakın ve sokakların dar olduğu bu bölge, çarşı, hamamlar, hanlar, yönetim merkezi gibi sosyal alanları içine alıyor.
Yazlık olan kısımsa Bağlar bölgesi. Bu bölge her zaman popülerliğini korumuş ve Bağlar denince akan sular durmuştur. Yazın sıcak günlerinde Safranbolu’nun vadi içindeki bölgesine göre daha yüksek olması sebebiyle havadar ve serindir. Yazın nişanlar, düğünler, kutlamalar hep Bağlar bölgesinde olurdu. Bir de tadına doyum olmayan bağlar gazozu vardı. Mahallede maç yaparken, iddialaşırken en tatlı ödül Bağlar gazozuydu.
Bağlar bölgesindeki Safranbolu evleri daha geniş bir oturum alanına sahiptir.
Bana kalırsa asıl güzel olan ve saygı duyulacak mimari özellik, Safranbolu evlerinin birbirine bakan taraflarının komşulara rahatsızlık vermemesi için duvarlı, kör ve az pencereli olması, açıklığa bakan cephelerinin vadi içine, manzaraya, cami, çarşı gibi sosyal alanlara dönük inşa edilmeleridir.
Her şeyden öte, doğaya, çevreye, insana ve şehrin ahengine saygılı yapılar olması takdire şayandır.
Yollarda kullanılan taşlar, aralarından suyun sızarak toprağı beslemesi için ayrık dizilmiştir. Meyilli sokakların taş diziminde, yolun orta kısmı suyu tahliye etmek için kanal gibi yapılmıştır.
Evlerden bakıldığında, birbirlerinin manzarasını kapatmayacak özende yerleştiği dikkat çeker.
Safranbolu evleri genellikle büyükçedir ve çok katlı, avlulu, çoğunlukla haremlik, selamlık kısmı bulunan, eski usul dolap banyosu, kileri, büyükçe mutfağı olan yapılardır. Misafir ağırlanan salonunda sesinin insanı dinlendirdiği düşünülen havuzu olanlar ise prestij sahibi hali vakti yerinde ailelerin evleri, daha doğrusu konaklarıdır. Kalabalık aileler şeklinde aynı evde yaşamak gelenektir. Birkaç nesil bir aradadır. Erkek evlat evlenince genelde başka eve çıkmaz, gelin bu eve gelir.
Sıklıkla 3 kat olan evlerin her katının ayrı bir fonksiyonelliği olmakla birlikte ara kat ve üst kat daha gösterişlidir. Ara kat genellikle misafir ağırlanan, kolay ısınan ve sık kullanılan kattır ve ihtişamlı olmasına özen gösterilmiştir.
Yapıların taş ve ahşap işçiliğine bakıldığında her açıdan uyum ve estetik dikkati çeker. Evlerin dışında olduğu kadar içinde de özenli mimari ve ahşap işçiliği ön plandadır.
Safranbolu’ya kadar gelmişken görmeden geçilmemesi gereken doğal yerler, tadına bakılacak yiyecekler, gezilecek tarihi yapılar o kadar çok ki.
Menciles ( Bulak ) Mağarası , İnce Kaya Su Kemeri, Cinci Han ve Hamam, Zafranbolu Uçağı, Hıdırlık Tepesi, Tokatlı Kanyonu, Sırçalı Kanyonu, Sakaralan Kanyonu, Düzce Kanyonu, Kirpe Kanyonu, Danaköy Kayalıkları
Saç Kavurma, Fındıklı Lokum, Safranlı Lokum, Cevizli Helva, Safranlı Çay, Bağlar Gazozu
Hükümet Konağı, Yörük Köyü, Eski Safranbolu Konakları, Bağlar, Saat Kulesi, Arasta
Bunların her biri için anlatılacak o kadar çok şey var ki. Vaktiniz varsa en az 2 gün ayırıp Safranbolu’yu, ardından yakın çevredeki Sarı Çiçek Gölü, Amasra, İnkum, Bartın, Yenice Ormanları, Şeker Kanyonu gibi diğer yerleri gezmenizi tavsiye ederim
Sayamadığım detaylar ile birlikte tüm bu güzel ve özenli mimari bir araya gelince Safranbolu evlerinden daha güzel, daha estetik başka evler olduğunu düşünmüyorum. Evleriyle anılan diğer bölgelerin çoğunu gezip görmüş biri olarak Safranbolu evleri 10 üzerinden 10 puanı hak ediyor.
instagram : dincersertkaya
facebook: dincersertkaya
www: www.dincersertkaya.com
photocredit: Dinçer Sertkaya
